Konopie siewne w przemyśle spożywczym, stanowią źródło wartościowej żywności, przyczyniając się do budowania naszego zdrowia. Żywność wytwarzana z nasion konopi jest bogata w wiele składników odżywczych, takich jak: pełnowartościowe białko roślinne, nienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik oraz całe spektrum witamin oraz mikro i makro elementów. Warto zaznaczyć, że produkty konopne są bardzo dobrze przyswajane przez nasz organizm. Są one źródłem energii i powinny stanowić uzupełnienie każdej racjonalnej diety.
Spis treści:
- Nasiona konopi siewnych, jako pełnowartościowa żywność
- Produkty spożywcze wytwarzane z nasion konopi siewnych
- Olej z nasion konopi siewnych
- Pozyskiwanie oleju konopnego
- Właściwości prozdrowotne oleju konopnego
- Olej konopny – stosowanie zewnętrze
- Mąka konopna – wartość odżywcza i zdrowotna
- Białko zawarte w mące konopnej
- NNKT w mące konopnej
- Białko konopne
Nasiona konopi siewnych, jako pełnowartościowa żywność
Należy na wstępie podkreślić, iż spożywanie nasion konopi siewnych jest bezpieczne i należy się ich bać. Wręcz przeciwnie zaleca się ich spożycie, ponieważ są one wartościowym produktem spożywczym.
WAŻNA UWAGA !
W nasionach brak jest substancji halucynogennych kanabidioli, które występują w żywicznej wydzielinie gruczołów liściowych konopi.
Nasiona konopi, nazywane są także orzeszkami . Ilość składników odżywczych, które zawierają przeciętnie wynosi odpowiednio: 20–25 g/100 g białka, 20–30 g/100 g węglowodanów, 10–15 g/100 g błonnika oraz 25–35 g/100 g tłuszczu. Zawartość tłuszczu może w niektórych odmianach dochodzić do wartości 40 g/100 g. Nasiona konopi w żywieniu człowieka odgrywają znaczącą rolę. Mają wysoką zawartość błonnika pokarmowego, prowitaminy A, korzystnego tłuszczu i dobrze przyswajalnego białka (umożliwia to zawarte w nasionach 8 aminokwasów egzogennych – niezbędnych dla człowieka ). Białko zawarte w nasionach konopi dostarcza nam łącznie około 18 aminokwasów – niezbędnych dla organizmu struktur budulcowych. Nasiona stanowią źródło składników mineralnych – magnezu, potasu, forsforu, wapnia czy siarki. Zawierają także żelazo oraz cynk.
Produkty spożywcze wytwarzane z nasion konopi siewnych
Żywność z konopi, cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród konsumentów. Ze względu na fakt, iż spożywcze produkty konopne stanowią źródło cennych składników odżywczych oraz mineralnych, chętnie wybierane są przez konsumentów, głównie wegetarian, wegan oraz sportowców.
W procesie przetworzenia nasion powstają takie produkty spożywcze jak:
Wszystkie surowce konopne, tj. nasiona konopi, olej z nasion konopi, odtłuszczona mąka konopna, czy białko konopne mogą wzbogacać wartość odżywczą i smak wielu wypieków, m.in. chleba, bułek, ciastek, batonów zbożowych, ciast czy naleśników. Wykazują one właściwości prozdrowotne dzięki dużej zawartości błonnika, prowitaminy A, a także wysoce pożądanemu składowi tłuszczu i białka. Jako surowce bezglutenowe mogą być stosowane w diecie i w produkcji artykułów bezglutenowych.
Olej z nasion konopi siewnych
Czasem olej z nasion konopi mylony jest z olejkiem CBD, który co prawda również powstaje z konopi, ale z innej części rośliny. Olej konopny, o którym będziemy pisać jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym i powstaje w procesie tłoczenia nasion konopi.
Konopie siewne są roślinami włóknistymi. To właśnie włókno stanowiło niegdyś podstawę wykorzystania tej rośliny. Jednak warto wiedzieć, iż jest to roślina wyjątkowo oleista, gdzie olej stanowi ok. 35 % ziarna. Olej z nasion konopi charakteryzuje się korzystnym profilem kwasów tłuszczowych, tj. ma małą zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych (SFA) i dużą ilość –kwasów nienasyconych (PUFA).
Pozyskiwanie oleju konopnego
Olej z nasion konopi pozyskuje się na drodze tłoczenia nasion konopi w odpowiedniej prasie. Stosuje się różne metody tłoczenia . Można łatwo rozpoznać na drodze jakiej metody powstał olej po jego wyglądzie:
- tłoczony na zimno ma barwę zielonkawożółtą,
- wyciskany na gorąco – ciemnozieloną,
- otrzymywany poprzez ekstrakcję – brązowożółtą.
Oczywiście, biorąc pod uwagę kwestie zdrowotne i zasobność w składniki odżywcze, najlepszym rozwiązaniem jest wybór oleju konopnego tłoczonego na zimno. Temperatura tłoczenia tą metodą nie powinna przekraczać 50°C. Taka obróbka nasion zapewnia minimalizację utraty cennych wartości zawartych w surowcu konopnym. Uważa się, iż wydajność tłoczenia metodą na zimno jest niższa, ale jakość produktu gotowego jest niezaprzeczalnie najwyższa. Dodatkowym procesem, który niektórzy producenci stosują jest poddanie oleju rafinacji, czyli czyszczeniu. Jest to działanie, które ma na celu zwiększenie daty przydatności do spożycia i ułatwić ma przechowywanie. Jednak podczas rafinacji dodatkowo pogarsza się jakość odżywcza oleju i nie ma on już tyle wartości zdrowotnej.
WAŻNA UWAGA!
W celu zachowania wszystkich dobroczynnych składników oleju konopnego zaleca się spożywanie na zimno. Stanowi on idealny dodatek do ziemniaków, kasz, gotowanych warzyw, surówek i wielu innych potraw.
Właściwości prozdrowotne oleju konopnego
Swoje właściwości dla zdrowia olej konopny zawdzięcza bogactwu zawartych w nim składników i nie chodzi tu tylko o źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych. Poniżej przedstawione zostaną niektóre związki zawarte w oleju konopnym, które zasługują na szczególną uwagę. Wykazują one silne działanie prozdrowotne.
Należy wymienić tutaj takie składniki oleju konopnego jak:
- NNKT – stanowią średnio 70-80 % składu oleju – są to zdrowe i tzw. „dobre tłuszcze”. Uważa się, iż proporcja kwasów omega -3 do omega -6 w oleju konopnym jest idealna.
- witaminy i składniki odżywcze – w oleju konopnym znajdują się fitosterole, fosfolipidy, chlorofil i duże ilości witaminy K
- GLA – Kwas gammalinolenowy jest bardzo ważny w równowadze hormonalnej organizmu oraz łagodzeniu stanów zapalnych
- SDA – kwas stearydynowy jest prekursorem w procesie biosyntezy długołańcuchowych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3
- CBD (kanabidiol) – wykazuje udowodnione działanie przeciwzapalne, przeciwdrgawkowe, przeciwpadaczkowe i przeciwbakteryjne, mimo niskiego poziomu CBD w oleju konopnym jego działanie jest aktywne i znaczące
- P-sitosterol – wykazuje działanie przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, a także jest pomocny w hipercholesterolemii, ponieważ blokuje wchłanianie cholesterolu
- terpeny (β-kariofilen i myrcen) – β-kariofilen wykazuje cechy przeciwzapalne i cytoprotekcyjne, natomiast myrcen jest przeciwutleniaczem
- salicylan metylu – ma budowę zbliżoną do aspiryny i wykazuje tez podobne działanie jak kwas acetylosalicylowy, tj. przeciwzapalne, przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe
Olej konopny – stosowanie zewnętrze
Olej konopny znajduje również zastosowanie do pielęgnacji ze względu na wykazujące działanie przeciwzapalne i regenerujące. Od wieków wykorzystywany był do celów kosmetycznych. Obecnie stanowi on składnik wielu kremów, balsamów, a także preparatów łagodzących oparzenia oraz ułatwiających gojenie się zmian skórnych (trądzik, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca).
Mąka konopna – wartość odżywcza i zdrowotna
Mąka konopna powstaje z odtłuszczonych nasion konopi siewnych i ich zmielenia. Należy ona do mąk bezglutenowych o niskiej zawartości węglowodanów, na rzecz wysokiej zawartości białka oraz błonnika pokarmowego. Średnia zawartość poszczególnych składników odżywczych rozkłada się następująco: ok. 29 g/100 g białka, 10 g/100 g tłuszczu, średnio 3,4 g/100 g. W skład mąki wchodzi również duża ilość włókna surowego (ponad 30 g/100 g), w skład którego wchodzą: celuloza, lignina oraz hemicelulozy. Popiół stanowi ok. 7,1 g/100 g.
Mąka ta jest źródłem związków fenolowych, jak np. chlorofilu, a także karotenoidów o właściwościach antykancerogennych i antyutleniających. Jest również bogata w witaminy: A, K1, D2, B1, B2, B3, a także witaminy C i koenzymu Q10. Ponadto mąka konopna w porównaniu z innymi mąkami posiada więcej magnezu, wapnia, żelaza, cynku, miedzi, manganu.
Mąka konopna jest produktem o wysokiej wartości odżywczej, dlatego warto włączaj ją do swojego jadłospisu. Wzbogaca potrawy o liczne składniki prozdrowotne oraz dodaje im smaku i aromatu. Mąka z nasion konopi jest produktem bezglutenowym, wysokobiałkowym, bogatym w witaminy, składniki mineralne, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz błonnik pokarmowy. Uzupełnienie potraw mąką konopną, poprzez np. mieszanie jej z innego typu makami powoduje zwiększenie walorów żywieniowych oraz wzbogacenie smaku w subtelny orzechowy aromat.
Białko zawarte w mące konopnej
Składa się ono głównie z edestyny i albuminy. Swoją wartością odżywczą przypomina białko jaja kurzego czy białko sojowe. Jest ono lekkostrawne i dobrze przyswajalne przez organizm. Mąka konopna zawiera 9 aminokwasów egzogennych. Jest ona również źródłem argininy, która wywiera wpływ na funkcjonowanie mięśni oraz układu odpornościowego. Arginina jest związkiem niezbędnym do właściwego rozwoju dzieci poniżej 1 roku życia.
NNKT w mące konopnej
Mąka konopna jest źródłem NNKT (Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych), niezbędnych ludzkiemu organizmowi. Uczestniczą one w powstawaniu błon komórek nerwowych oraz procesie tworzenia neuroprzekaźników. W tłuszczu mąki konopnej obecne są tokoferole i tokotrienole (witamina E), które wykazują silne działanie przeciwutleniające.
Białko konopne
Białko konopne powstaje z wyłuszczenia, odtłuszczenia i zmielenia nasion z konopi siewnych. Cechuje się bogactwem składników mineralnych oraz bardzo dużą zawartością dobrze przyswajalnego białka roślinnego. Białko konopne nie zawiera takiej ilości błonnika pokarmowego jak mąka konopna, ponieważ nasiona przed obróbką pozbawione są łuski, bogatej właśnie w ten składnik. Stosowanie białka konopnego w postaci sproszkowanej zalecane jest osobom, które powinny stosować dietę o zwiększonym zapotrzebowaniu na białko, np. sportowcom. Powinni po nie sięgać również osoby stosujące dietę rośliną lub uboga w białko, aby uzupełnić jego deficyt, m.in. weganie i wegetarianie.
Zobacz również artykuł: Konopie siewne – zapomniana roślina przeszłości i nadzieja przyszłości.
ŹRÓDŁA:
- Iwona Świechowska, art. Konopie roślina przeklęta czy zapomniana, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE, ODDZIAŁ W POZNANIU, Instytut Ochrony Roślin, Poznań 2019 rok.
- Ryszard Kaniewski, Janusz Jankowiak, Karolina Zajączek, Len i konopie w profilaktyce i lecznictwie, Zakład Hodowli i Agrotechniki Roślin Włóknistych i Energetycznych, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, Borgis Post Fitoter 2020.
- Halina Gambuś, Dorota Litwinek, Renata Sabat, Anna Wywrocka-Gurgul, Katarzyna Szary-Sworst, Jakub Baczyński, Skład chemiczny i walory prozdrowotne nasion, oleju i mąki z konopi siewnych (Cannabis sativa L., Katedra Technologii Węglowodanów, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie.
- Joanna Markowska, Elżbieta Polak, Anna Drabent, Aleksandra Żak, art. Konopie siewne Cannabis Sativa L. – odmiany, właściwości, zastosowanie; Żywność Nauka Technologia Jakość, Nr 2; s. 90-105; Polskie Towarzystwo Technologów Żywności Wydawnictwo Naukowe PTTŻ, Kraków 2021.
Współpraca